اقدام نژادپرستانه و فاشیستی یک شرکت کاریابی در استان یزد که یکی از شرایط استخدام در شرکت فولاد این شهر را «لر نبودن» متقاضیان اعلام کرده بود، در روزهای اخیر واکنش‌های زیادی را در رسانه‌ها و به‌ویژه فضای مجازی در پی داشت و از سوی کاربران و فعالان رسانه‌ای استان لرستان و سایر هم تباران در مناطق مختلف به‌شدت محکوم شد.این نخستین بار نیست که شاهد توهین به قوم لر هستیم؛ در چند سال گذشته به‌انحاءمختلف به این قوم شریف و نجیب توهین‌های ناروایی شده است؛ نامه رئیس یک دانشگاه در یکی از استان‌های مجاور به رئیس سازمان سنجش برای جلوگیری از پذیرش دانشجویانی از استان‌های لرستان، چهارمحال و بختیاری و ایلام در این دانشگاه، بخشنامه فرمانده اسبق به نیروهای زیرمجموعه مبنی بر جلوگیری از استخدام لرها برای درجه‌داری و گروهبانی در یکی از نیروهای نظامی کشور، توهین آشکار و پنهان در برخی سریال‌های تلویزیونی و جُنگ های شبانه، ثبت میراث فرهنگی و تاریخی مناطق لرنشین به نام اقوام دیگر، جعل نقشه کشور به منظور تصاحب مناطق پرآب استان‌های لرستان و چهارمحال و بختیاری و…تنها نمونه‌هایی از این اقدامات سخیف و حقیرانه نسبت به قوم لر به عنوان بخش مهمی از جامعه ایران است.به‌راستی دلیل این نگاه تبعیض‌آمیز به قوم لر چیست؟ آیا لرها در طول تاریخ در دفاع از آب‌وخاک و ناموس کشور در برابر بیگانگان کم گذاشته‌اند؟ آیا مردم لر بیشتر از آن که باید از منابع، ذخایر و امکانات کشور بهره‌برداری کرده و می‌کنند و حق سایر قومیت‌ها را ضایع کرده‌اند؟ و… در پاسخ به سؤالاتی از این دست می‌توان گفت که در طول تاریخ پر فراز و نشیب این کشور، قوم لر همواره پیشگام و مدافع این آب و خاک بوده و هیچ‌گاه در دفاع از کیان ایران کوتاهی نکرده است؛ از سوی دیگر محرومیت فراوان و فقر موجود در مناطق لرنشین گواه آن است که لرها نه‌تنها حق اقوام دیگر را تضییع نکرده‌اند که سال‌های متمادی است که منابع سرشار خدادادی آن‌ها به طرق مختلف روانه استان‌های مرکزی و برخوردار کشور می‌شود تا چرخ صنایع این استان‌ها به چرخش درآید!البته این نوع نگاه ناجوانمردانه و حقیرانه به قوم لر مربوط به دیروز و امروز نیست و از دو بُعد تاریخی و اجتماعی قابل‌بررسی است.بُعد تاریخی این قضیه به بیش از ۲۰۰ سال گذشته یعنی به زمان سقوط حکومت زندیه به دست سلسله قاجار برمی‌گردد؛ قاجارها در طول ۱۳۵ سال حکومت خود بر ایران برای کاهش قدرت و نفوذ لرها از هیچ کوششی فروگذار نکردند.می‌توان گفت ضدیت با لرها به‌صورت نظام‌مند و سیستمی از زمان روی کار آمدن سلسله بی‌لیاقت قاجار در کشور کلید خورد؛ در ۵۳ سال حکومت پهلوی اول و دوم نیز همان سیاست قاجارها با روش‌های دیگر ادامه یافت و این سلسله در ضدیت با قوم لرگوی سبقت را از اسلاف خود ربود؛ متأسفانه رگه‌هایی از این دشمنی با قوم لر به‌صورت زیرپوستی هم چنان در بدنه جامعه و برخی نهادهای تصمیم گیر وجود دارد؛ توهین‌های گاه و بی گاه به قوم لر در دهه‌های اخیر گواه این مدعاست.از لحاظ اجتماعی نیز با وجود آن که بخش اعظمی از ذخایر رو زمینی و زیر زمینی کشور اعم از نفت، منابع آبی و معادن در مناطق لرنشین واقع‌شده، در دهه‌های گذشته عوامل زیادی دست‌به‌دست هم داده است تا مناطق لرنشین کشور دچار محرومیت شده و از نظر شاخص‌های توسعه، فاصله این مناطق با استان‌های برخوردار هر روز بیشتر شود.عدم مطالبه گری و شایسته گزینی، باندبازی و سیاسی‌کاری، طایفه‌گرایی، تبدیل لرستان و مناطق لرنشین به محل آزمون‌وخطای مدیران کم‌تجربه، تعطیلی و ورشکستگی واحدهای تولیدی و کلنگ زنی‌های بی‌حاصل در سال‌های اخیر، توزیع نامناسب امکانات و صنایع در کشور، تمرکز صنایع اشتغال‌زا در استان‌های مرکزی کشور به بهانه نزدیکی لرستان و مناطق لرنشین به کانون درگیری ایران و عراق در سال‌های جنگ تحمیلی و …نیز ازجمله دلایل اجتماعی ایجاد وضع موجود است.با این حساب فقر و محرومیت مزمن باعث شد که جوانان جویای کار برای به دست آوردن لقمه نانی به‌عنوان کارگر ساده به پایتخت و سایر مناطق برخوردار کشور روانه شوند؛ حضور این جوانان که اغلب نیز تحصیل کرده هستند، به قدری قابل‌لمس شده که به‌عنوان یک پدیده اجتماعی در تهران و سایر استان‌های توسعه‌یافته بروز و ظهور یافته است.این پدیده حتی به فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی هم راه یافته و در اغلب این تولیدات فرهنگی جوان لر در قامت یک کارگر ساده نمایش داده می‌شود!این پدیده رفته‌رفته باعث شکل گرفتن نگاه و دیدگاهی در جامعه ایرانیِ مرکزنشین شده که لرها را به عنوان شهروندانی «درجه‌دو» ببیند و در مناسبات اجتماعی به قوم لر به دیده تحقیرآمیز بنگرد.بیش از ۱۴ استان کشور لرنشین بوده و لرها بیش از ۱۵ میلیون نفر از جمعیت کشور را شامل می‌شوند و اگر این نگاه تبعیض‌آمیز به این قوم کم‌رنگ نشود و هر از چند گاهی شاهد توهین‌های آشکار و پنهان به این مردم باشیم، وحدت و اتحاد جامعه دچار خدشه شده و چه‌بسا اگر این موضوع تشدید شود، امنیت و تمامیت ارضی ایران به مخاطره افتاده و در درازمدت به تجزیه کشور که آرزوی دیرینه دشمنان است، بینجامد.برای رفع این مشکل ذکر چند نکته ضروری است:یکم؛ دولت جمهوری اسلامی می‌بایست تمام تلاش خود را برای رفع محرومیت مناطق لرنشین کشور به کار گیرد؛ اختصاص بودجه به روش سنتی و کنونی و نگاه یکسان به استان‌ها جواب‌گو نیست و جبران عقب ماندگی و محرومیت استان‌های لرنشین را نمی‌کند.دوم؛ «فدرالیسم اقتصادی» که محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در زمان نامزدی ریاست جمهوری مطرح کرد، برای ایجاد توازن منطقه‌ای و کاهش فاصله استان‌های محروم با استان‌های توسعه‌یافته و برخوردار، بهترین گزینه برای اجراست.سوم؛ بودجه و امکانات فرهنگی کشور عادلانه توزیع‌شده و مفاخر و مشاهیر اقوام مختلف معرفی شود؛ همان‌طور که مجموعه‌های تلویزیونی کلان و پرهزینه نظیر «تبریز در مه» و «ستارخان» و…برای معرفی مفاخر قوم آذری ساخته و پخش شد، در حوزه فیلم و سریال سازی، رویدادها و چهره‌های تاریخی و دینی قوم لر نیز به تصویر کشیده شود.چهارم؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی در یکی از بیانات تاریخی خود در مورد رشادت لرها گفتند:«رزم لرها قبل از آن که شنیدنی باشد دیدنی است.» با این حال با گذشت ۳ دهه از جنگ تحمیلی، تاکنون در هیچ فیلم و سریال دفاع مقدسی، اشاره‌ای به دلاوری رزمندگان مناطق لرنشین نشده است.حتی در مهم‌ترین مستند دفاع مقدس یعنی «روایت فتح» که می‌توان از آن به عنوان دایرة‌المعارف دفاع مقدس نام برد، در طی سالیان طولانیِ پخش آن هیچ‌گونه تصویر، کلام و یا صوتی که گویای حضور لرها در این نبرد به یاد ماندنی باشد، پخش نشد؛ به بیان بهتر حضور رزمندگان غیور لر در این رویداد مهم تاریخی و سرنوشت‌ساز، برای معرفی به نسل‌های آینده دانسته یا ندانسته دیده نشده است.وقتی نقش مفاخر یک قوم در رویدادهای تاریخی کم‌رنگ شود، به‌مرور عظمت آن قوم شکسته شده و به طور ناخودآگاه افرادی که تاریخ نمی‌دانند و دنبال شادی آنی و کاذب هستند، آن قوم را سوژه تمسخر و توهین قرار می‌دهند؛ کما این‌که در یکی دو سال گذشته دیدم که سیل جوک‌ها و پیامک‌های تمسخرآمیز که قبلاً درباره سایر قومیت‌ها گفته می‌شد، به سمت قوم لر سرازیر شد.پنجم؛ عذرخواهی خشک‌وخالی توهین‌کنندگان دردی را دوا نمی‌کند و التیام‌بخش غرور این قوم با اصالت نیست؛ برای جلوگیری از تکرار توهین به اقوام و مذاهب رسمی در کشور می‌بایست مجازات حبس برای توهین‌کنندگان در نظر گرفته شود تا هزینه این نوع اقدام مجرمانه برای هتاکان بالا برده شود و از این پس شاهد این گونه اعمال تفرقه‌افکنانه در جامعه نباشیم.همان‌طور که گفته شد محرومیت اقتصادی مناطق لرنشین در کنار غفلت فرهنگی در این مناطق، باعث شده که قوم لر در نگاه شهروندان مرکزنشین به عنوان شهروندان درجه‌دو جلوه کند و تداوم این نگاه تبعیض‌آمیز برای وحدت و انسجام جامعه بسیار خطرناک خواهد بود.چند ماه پیش در یکی از جلسات به یکی از نمایندگان استان در مورد لزوم تجدیدنظر در محتوای تفرقه‌افکنانه کتاب درسی «استان شناسی لرستان» پایه دوم دوره متوسطه مطالبی را یادآوری کردم، تعدادی از دوستان و فعالان رسانه‌ای استان هم حضور داشتند، هرچه تلاش کردم که این نماینده محترم که از قضا رئیس کمیته…مجلس است متوجه این خطر فرهنگی بشود و او را مُجاب کنم که برای تصحیح این کتاب تذکری به وزیر آموزش و پرورش بدهد، توجیه نشد که نشد!

واقعیت مطلب آن است که قوم لر به ویژه در دهه‌های اخیر از نبود رَجُل های سیاسی استخوان‌دار و دلسوز در رنج است؛ ظلم و اجحاف تاریخی هم به آن مضاف شود، نتیجه‌اش فقر مطلق و مزمنی می‌شود که دچار آن شده‌ایم؛ در کمال تأسف حالا رسیده روزی که جوان لر را برای کارگری ساده هم راه نمی‌دهند! شاعر پر بی‌راه نگفته که «ز که نالیم که از ماست که بر ماست.» منبع : یافته
مصطفی رباطی