تولید یا فرآوری، از اصطلاحات علم اقتصاد و به معنی تهیه کالا و خدمات مورد نیاز با استفاده از منابع و امکانات  موجود می باشد و دو نوع است، تولید مداوم و تولید متناوب، فعالیت تولیدی نیز سلسله اقداماتی است که برای تبدیل منابع به کالاهای مورد نیاز صورت می‌گیرد. واژه Production در لغت به معنی استخراج، فرآورده، محصول، کار، عمل، نتیجه، ارائه و تولید آمده‌ است.

تولید ناخالص داخلی GDP و تولید ناخالص ملی GNP یکی از شاخص ها و معیارهای مهم اندازه‌گیری در اقتصاد یک کشور است. تولید ناخالص داخلی در بر گیرنده مجموع ارزش کالاها و خدمات نهایی است که در طی یک دوره معین، معمولاً یک سال، در داخل مرزهای یک کشور تولید می‌شود و تولید ناخالص ملی نیز ارزش مجموع کالاهای تولیدی و خدمات نهایی یک کشور است که در سراسر دنیا و در یک سال معین تولید شده ‌است را بیان می‌کند.

نظام اقتصادی هر کشوری ساختار اقتصادی آن کشور را تعیین می نماید. به طور کلی سه نوع نظام اقتصادی در جهان مرسوم است؛ نظام اقتصادی کاپیتالیستی،نظام اقتصادی سوسیالیستی و نظام اقتصادی مختلط، در اقتصاد کاپیتالیستی،سرمایه داری یا آزاد، مالکیت خصوصی‌ مسلط و نهاد بازار، هماهنگ‌کننده فعالیت‌های اقتصادی است. در نظام اقتصاد سوسیالیستی، دولتی یا عمومی، مالکیت خصوصی نفی و مالکیت اجتماعی جایگزین آن می‌شود. و اقتصادی که در آن هم برنامه ریزی مرکزی(سوسیالیستی) و هم راهکارهای تولید و توزیع بازار (کاپیتالیستی)وجود دارد را نظام اقتصادی مختلط می نامند.

بطور مختصر اگر بخواهیم نظامهای اقتصادی را از نظر سیستم های باز و بسته تشریح نمائیم، نظام اقتصادی کاپیتالیستی یا سرمایه داری در یک سیستم باز، نظام اقتصادی سوسیالیستی در یک سیستم بسته و نظام اقتصادی مختلط در یک سیستم نیمه بسته تا بسته قرار دارد.

بر این اساس نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران مطابق اصل ۴۴ قانون اساسی، متشکل از بخش دولتی، خصوصی و تعاونی است و از نوع نظام اقتصادی مختلط و در یک سیستم نیمه بسته تا بسته قرار می گیرد.

با این مقدمه کوتاه در خصوص تعریف علمی تولید در علم اقتصاد، انواع نظامهای اقتصادی در جهان و سیستم های باز و بسته در علم مدیریت، به بررسی تولید در نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران می پردازیم .

در این مقاله کوتاه سعی بر این است عوامل تولید، محور های اصلی رونق تولید، چالشها و موانع رونق تولید و وظایف دولت و مجلس در این زمینه به اختصار تشریح گردد.

در علم اقتصاد آنچه را که در فرآیند تولید به کار می‌رود را عوامل تولید یا منابع می نامند و سه منبع یا عامل تولید پایه وجود دارد: زمین، نیروی کار و سرمایه. تعداد عوامل تولید در شرایط مختلف با توجه به اهداف نظری و مکاتب اقتصادی متفاوت است. البته اخیرا تکنولوژی و مدیریت نیز به عوامل اصلی تولید افزوده شده است. بنابراین تولید و رونق آن بستگی به وجود عوامل تولید از جمله زمین (زمین های قابل کشت و معادن مستتر در آن) نیروی کار (متخصص و ماهر) سرمایه (منابع مالی) تکنولوژی (فناوری و اطلاعات) و مدیران کارآمد، اثربخش و توانمند در هر کشور دارد. شایان ذکر است تولید در اقتصاد ایران با توجه به استعداد ها و پتانسیل های موجود به نحوی است که در کنار بخش نفت، سه بخش کشاورزی، صنایع و معادن و خدمات وجود دارد که هرکدام قسمتی از تولید ناخالص داخلی را شامل می‌شوند.

با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد ایران و نامگذاری سال ۹۸ توسط رهبر انقلاب مبنی بر “سال رونق تولید” جهت رشد و توسعه اقتصادی و رونق تولید در کشور اقدامات ذیل توصیه می گردد. ۱- جذب و توسعه سرمایه گذاری داخلی و خارجی ۲- افزایش صادرات غیر نفتی ۳- توسعه صنایع و معادن خصوصا صنایع زود بازده ۴- توسعه و مکانیزه کردن بخش کشاورزی ۵- توسعه فناوری و شرکتهای دانش بنیان ۶- بهبود فضای کسب و کار ۷- کنترل بازار . بدیهی است با مدیریت صحیح و اجرایی نمودن سیاستهای فوق، بخش مهمی از مشکلات تولید حل شده و چرخ های تولید و اقتصاد کشور به حرکت در می آیند.

از جمله چالش‌های بخش تولید کشور را می توان : ۱-عدم تأمین مالی و نقدینگی واحدهای صنعتی و کشاورزی توسط بانکها و بازار سرمایه ۲- وجود مقررات و تفسیرهای متعدد و شفاف نبودن فرایند رسیدگی به شکایات در نظام بیمه ای کشور ۳- مشکلات ناشی از اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده و گسترده نبودن پایه های مالیاتی در کشور ۴- ضعف دیپلماسی اقتصادی و تجاری ۵- سودآوری و رواج فعالیتهای غیر مولد و سوداگرانه در اقتصاد کشور به عنوان چالشهای محیط کسب وکار ۶- بی ثباتی و افزایش نرخ ارز و بی ثباتی در قیمت مواد اولیه و افزایش هزینه های تولید را نام برد .

بنابراین «رونق تولید» در بخش های مختلف اقتصادی مستلزم اصلاح سیاستهای ارزی بانک مرکزی،اصلاح نظام مالیاتی و بیمه ای، رفع موانع صادراتی، تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش به منظور رونق تولید و ایجاد اشتغال است .

اما وظیفه دولت و مجلس در راستای رونق تولید در شرایط حاکم بر اقتصاد ایران را می توان؛ اصلاح نظام بانکی، نظارت بر اجرای قوانین مرتبط با تولید، اصلاح قوانینی که موجب کندی روند تولید می باشند، کاهش وابستگی به نفت و در نهایت تغییر ساختارهای اقتصادی است./ منتشر شده در آخرین شماره مجله “جهش نو” به صاحب امتیازی اتاق بازرگانی لرستان و مدیر مسئولی حسین سلاح ورزی