در اجلاس چهل و هفتم یونسکو محوطه های پیش از تاریخ دره خرم آباد ثبت جهانی شدند که باعث خرسندی هم استانی ها بویژه شهروندان خرم آبادی شد ما نیز این رخداد میمون را به مردم شریف تبریک می گوییم و آن را به فال نیک می گیریم.

خوب است مردم به عنوان ولی نعمتان جامعه در جریان پروسه مهم ثبت دره تاریخی خرم آباد که با بیم و امید زیادی همراه بود قرار گیرند.

این پرونده دو بخش اصلی داشت، بخش اول آن ۶ اثر شامل غارهای «کلدر، گیلوران، یافته، کنجی و قمری» و پناهگاه صخره ای «گر ارجنه» که خوشبختانه ثبت جهانی شدند. در آینده به فواید و مزایای جهانی شدن غارهای پیش از تاریخ دره خرم آباد خواهیم پرداخت.

بخش دوم این پرونده شامل بند ۷ و ۸ است. بند ۷ پرونده که در گزارش «ایکوموس» از آن با نام مجموعه «فلک افلاک» یاد شده است شامل هشت عنصر، از جمله «تپه، قلعه فلک‌الافلاک، باشگاه افسران، ساختمان دژبانی (بانک تجارت سابق)، سربازخانه ۱ (پادگان ۱)، سربازخانه ۲ (پادگان ۲)، پل گپ و پل حاجی علی اصغر خرم‌آبادی» و بند ۸ «پل شاپوری» است.

هر چند مدیرکل میراث فرهنگی مدعی شده بود که این پرونده شامل ۱۷ اثر است اما گزارش «ایکوموس» نشان می دهد که ۱۵ اثر در این پرونده کاندید شده اند. از این ۱۵ کاندید، ۶ اثر ثبت و ۹ اثر دیگر از فهرست ثبت جهانی حذف و رویاهای شهروندان خرم آبادی در ثبت آثار داخل شهر خرم آباد در «یونسکو» را نقش بر آب کرد.

بررسی ها نشان می دهد آن چه در یک سال گذشته تا جلسه ثبت جهانی دره خرم آباد، توسط مدیرکل میراث فرهنگی استان شامل« هفت غار و پناهگاه صخره ای، ۳ پل، یک قلعه، یک باغ تاریخی، یک رودخانه و چهار بناء جمعا ۱۷ اثر در این مجموعه وجود دارد که با ثبت آنها استان لرستان از رتبه آخر آثار جهانی ثبت شده در کشور به رتبه اول ارتقاء می یابد. صفحات اول و سوم شماره ۱۹۹ نشریه بانگ اساطیر ۱۴۰۳/۵/۲۳ » همچنین تاکید مدیران بالا و پایین دستی در خصوص ثبت جهانی ۱۷ اثر دره خرم آباد، با آن چه که در نشست یونسکو رقم خورد متفاوت و اغراق آمیز می باشد به طوری که مخاطب در هاله ای از ابهام قرار می گیرد.

در سال ۲۰۰۷ پرونده دره خرم آباد در فهرست موقت ثبت جهانی پذیرفته شد، در کنار آن یک پرونده جداگانه نیز برای پل های لرستان تشکیل شد، متعاقب آن در دانشگاه تهران نشستی با حضور نماینده یونسکو برگزار و دو پرونده فوق به آنها تحویل داده و بعدها خبر ورود آنها به فهرست موقت صادر شد.

میراث فرهنگی لرستان طی این سال ها دو رویکرد را پیش رو داشته است . اول انجام وظایف سازمانی محوله و دوم تطبیق این وظایف با مطالعات مربوط به دره خرم آباد و پل های تاریخی، چرا که تنظیم اطلاعات برای این پرونده ها پشتوانه اجرایی و پژوهشی می خواستند که در طول این سالها مدیرانی که آمدند و رفتند همواره در حال تهیه این پشتوانه سازی بودند. تا این که در سال ۱۴۰۲ شانس به ایران رو کرد و سهمیه های ثبت جهانی به ایران تعلق گرفت. البته این شانس با پشتوانه ای قریب به دو دهه مطالعه و پژوهش درمیراث لرستان، موجب شد تا پرونده دره خرم آباد یکی از نامزدهای مطرح شده از سوی ایران باشد. این اتفاق در دوره مدیریت دکترعطا حسن پور مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوقوع پیوست.

میزان اطلاعات درج شده در پرونده نامزدی موقت در فهرست جهانی در حدود یک پارگراف است اما برای شروع مطالعات و روال اجرایی پرونده ثبت، لازم است جزئیات پرونده به طور دقیق بیان گردد. چرا که بی تجربگی، شتاب زدگی و عدم توجه به توصیه متخصصین باعث شد که موضوعات مطرح شده پرونده دره خرم آباد از یک دستی و یکپارچگی خارج و دچار آشفتگی شود به طوری که بخشی از پرونده به غارهای پیش از تاریخ و بخش دیگر آن به آثار دوران ساسانی تا اسلامی، با نام من درآوردی از «حجر تا قجر» اختصاص یافت، اشکالات پرونده از همین نقطه شروع شد.

این اشکالات در چند زمینه قابل دسته بندی است اول این که روایت دوران پارینه سنگی که مربوط به غارهاست و شامل ۶ غار و پناهگاه قابل تسری به بخش ۷ یعنی مجموعه قلعه فلک الافلاک و۸یعنی پل شاپوری نبود. اشکال دوم عدم توازن داده های علمی موجود درباره آثار کاندید شده در این پرونده است به طوری که پتانسیل مطالعاتی بخش اول که غارهای پیش از تاریخ می باشد بسیار غنی تر و پربارتر از بخش دوم است. به عنوان مثال از دهه ۶۰ میلادی گرفته تا بویژه طی ۱۷ سال گذشته دهها مقاله تخصصی در باره غار های دره خرم آباد در معتبرترین مجلات علمی جهان چاپ شده است اما در خصوص قلعه فلک الافلاک و پل شاپوری هیچ داده علمی در سطح بین الملل منتشر نشده است و همین عدم توازن بین بخش اول و دوم پرونده به پاشنه آشیل عدم ثبت بخش دوم آن انجامید.

کارشناسان یونسکو پس از مطالعه پرونده به این موضوع اشاره کردند که روایت و سناریوی تعریف شده برای غارها با سناریوی بخش ۷ و ۸ یکسان نیست و پیوستگی تاریخی وجود ندارد (ایکوموس اشاره کرده حتی اگر پیوست تاریخی هم قابل اثبات باشد امتیازی جهت قرارگرفتن در فهرست جهانی محسوب نمی شود) چرا که آشفتگی پرونده دامن آن را گرفته است و «ایکوموس» به صراحت به حذف بند۷ و ۸ پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد نظر داد.

البته ایکوموس توصیه نمود اگر ایران بتواند کاوش های علمی در زیرتپه قلعه فللک الافلاک انجام دهد و در آن مطالعات، داده پارینه سنگی داشته باشد و بتوانند این مطالعات را در نشریات معتبر بین المللی منتشر نمایند آن گاه از یونسکو درخواست نماید شاید این در خواست مورد بررسی قرار گرفته و تپه زیر قلعه ( بدون لحاظ نمودن بند ۷ و بند۸) به مجموعه های پیش از تاریخ اضافه گردد. لازم به ذکر است انجام این مطالعه و انتشار داده های آن در نشریات معتبر و درخواست ایران و احتمال تایید آن در خوشبینانه ترین حالت ممکن، پنج سال زمان خواهد برد، اضافه کردن این الحاقات به پرونده مذکور مستلزم صرف یک شانس برای ایران جهت ثبت اثری دیگر در فهرست جهانی است.

نکته آزاردهنده برای نخبگان و دلسوزان استان لرستان عدم شفافیت مدیریت پرونده در بیان آن چیزی است که در این رخ داده و آن نگفتن واقعیت است، این کتمان نوعی توهین به افکار عمومی است چرا که وارونه جلوه دادن آن و دادن وعده های شیرین و داده های غلط جامعه علمی را می آزارد.

بررسی آن چه که در جلسات یونسکو در سال های گذشته اتفاق افتاده است نشان می دهد با ارائه شواهد مستدل، دفاعیات دقیق، رایزنی فرهنگی و دیپلماسی با سایرکشورهای عضو می توان سرنوشت پرونده ای را تغییر داد و آن را به رای مثبت تبدیل کرد زیرا نظریه «ایکوموس» در مقابل اجلاس «یونسکو» یک نظریه مشورتی است و امکان تغییر آن در جلسه نهایی وجود دارد. نمونه بارز آن در همین نشست چهل و هفتم یونسکو برای اثر نامزد شده از سوی کشور هند اتفاق افتاد. مدارک و مستندات یونسکو نشان می دهد نظر «ایکوموس» برای اثر نامزد شده از طرف هند بر تعویق افتادن آن دلالت دارد اما در جلسه اخیر، نماینده هند با بیان خطابه ای مستدل که قبلا نیز متن و مستندات آن را برای دیگر اعضای جلسه ارسال کرده بود مسیر جلسه را تغییر داد به طوری که اعضای بیش از پنج کشور دردفاع از پرونده کشور هند صحبت کردند و در نهایت و در کمال ناباوری پرونده به تعویق افتاده این کشور به ثبت کامل رسید. این نمونه ای واضح و روشن از قدرت علمی مدیر پرونده و همچنین قدرت دیپلماسی هندی ها دارد، موضوعی که متاسفانه در مورد بخش دوم پرونده محوطه های پیش از تاریخ خرم آباد صدق نکرد!

اگر مدیریت میراث که همزمان مدیریت ثبت پرونده را هم بر عهده دارد به جای صرف زمان برای تبلیغات بلندپروازانه و تاکید پشت تاکید، مبنی بر این که ۱۷ اثر ارائه شده حتما ثبت جهانی می شوند، جلسات متعددی با صاحب نظران، اندیشمندان، نخبگان جامعه علمی و باستان شناسان و تاریخ شناسان برگزار می کرد و ایرادات «ایکوموس» به پرونده را تشریح و برای رفع آن از جامعه علمی مدد می طلبید و چاره اندیشی می کرد و با تهیه گزارشی متقن و ارائه آن به یونسکو و سایر کشورهای عضو و انجام دیپلماسی فرهنگی شاید می توانست نتیجه بهتری برای این پرونده رقم بزند. اما آن چه که در جلسه علنی یونسکو دیده شد سکوت محض نماینده ایران پس از اعلام نظر «ایکوموس» در نشست چهل و هفتم و به تبع آن سکوت سایر اعضا و حذف بند ۷ و ۸ از پرونده ایران بود.

واضح تر بگویم از ۱۵ اثر نامزد شده در این پرونده که ۹ اثر آن داخل شهر تاریخی خرم آباد قرار دارد و برجسته ترین آنها قلعه فلک الافلاک و پل شاپوری است حذف شدند و تنها ۶ غار و پناهگاه صخره ای ثبت شده است، با توجه به ارائه مستندات و چاپ مقالات علمی غارهای پیش از تاریخ دره خرم آباد در مجلات معتبرجهان، اگر مدیر این پرونده شخص دیگری هم غیر از مدیر کنونی پرونده بود، این آثار بدون هیچ مشکلی در یونسکو ثبت جهانی می شدند.

اما مشکل از زمانی شروع شد که مدیرکل میراث فرهنگی با علم به این که بین آثار داخل شهر که هیچ پیوستی با غارهای پیش از تاریخ دره خرم آباد نداشتند با ایجاد تبلیغات گسترده از ثبت جهانی آنها خبر می داد و از آن به عنوان جهان شهر یاد می کردند که در نوع خود قابل تامل است.

کتمان عدم کفایت علمی ارائه شده از سوی ایران در حذف ۹ اثر خیانت بزرگی است که در حق شهروندان خرم آبادی صورت گرفته است. شادی افراطی که در محل استانداری «فیلم آن منتشر شد» را باید هندی ها انجام می دادند که بدون سوت زدن انجام دادند و جهان را شگفت زده کردند.

شاید عامه مردم با دیدن کلیپی از مدیر کل میراث لرستان که اخیرا یک جمله در مورد ثبت جهانی محوطه های پیش از تاریخ به زبان انگلیسی بیان می کند، باور کنند که ایشان به زبان انگلیسی مسلط هستند، ولی آنان که مدیر کل میراث را از نزدیک می شناسند به خوبی می دانند که این جمله را چندین بار تمرین کرده تا بتواند آن را بیان نماید. این هم یکی دیگر از مستندات پروپگاندای در فریب افکار عمومی است تا خود را به عنوان یک مدیر متخصص و چهره بین المللی معرفی کند. اگر غیر از این است، اهالی رسانه و دغدغه مندان حاضرند در رسانه ملی و در یک برنامه پخش زنده به زبان انگلیسی با ایشان مصاحبه کنند تا مردم ببینند چه کسی قرار بوده در نشست یونسکو و با زبان بین الملل ( و به گفته خودشان تا پای جان) از قلعه دفاع کند!!!

اگر من در آن جلسه بودم مدیرانی که در یکسال گذشته با تبلیغات اغراق گونه و رویا پردازانه افکار عمومی را به بازی گرفتند و در ثبت جهانی آثار داخل شهر ناکام ماندند را وادار به پاسخ گویی می کردم. به حال جامعه ای باید گریست که مدیرانش گفتند اگر ثبت جهانی صورت گیرد ردیف اعتباری ارزی از سوی یونسکو به این پرونده داده می شود که این هم دروغ بزرگی است چرا که چنین چیزی حقیقت ندارد و یونسکو تنها در حوادث غیر مترقبه مثل زلزله بم، کمک های علمی فرهنگی می کند و در صورت نیاز مبلغ اندکی کمک های مالی می کند که کشورمان فعلا تحریم بانکی است . همچنین گفته شد پس از ثبت جهانی دره خرم آباد در صورت بروز جنگ شهروندان خرم آبادی از حملات دشمن در امان خواهند بود مگر شهر جهانی اوکراین در جنگ از حملات روسیه در امان ماند یا نابودی کامل محوطه میراث جهانی پالمیر سوریه توسط داعش و یا در جنگ غزه علی رغم تذکر یونسکو مگر آثار تاریخی آن از حملات اسراییل غاصب در امان ماندند؟/ انتهای پیام