بعد از مدت‌ها انتظار روز جمعه بیستم خرداد ماه، با اعلام ثبت جهانی دره خرم‌آباد به‌ عنوان بیست و نهمین اثر تاریخی و طبیعی ایران در فهرست یونسکو، افتخاری مهم نصیب ایران و استان لرستان شد که جا دارد این دستاورد ارزشمند را به مردم ایران و لرستان، دست‌اندرکاران پرونده و کنشگران حوزه میراث تبریک گفت.

  اما در کنار شیرینی و جذابیت این دستاورد، تلخکامی حذف قلعه ‌فلک‌الافلاک و پل شکسته (شاپوری) از فهرست پرونده، بر دهان کنشگران میراث فرهنگی کاملاً احساس می‌شود؛ خبر تلخی که از سوی مسئولین کاملاً عامدانه نادیده گرفته شده و برای تحت شعاع قرارنگرفتن خبر ثبت «غارهای دره خرم‌آباد»، به حاشیه رانده شده است.

پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد در ابتدا با عنوان «غارهای پیش‌از تاریخ و مجموعه قلعه فلک‌الافلاک» به یونسکو ارائه شده بود. با این حال شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌ها (ایکوموس) تنها با ثبت بخش مربوط به غارهای پارینه‌سنگی این دره موافقت کرد. کارشناسان ایکوموس در گزارش قبلی خود نیز با صراحت تمام به این نکته اشاره کرده بودند که ثبت دره خرم‎‌آباد تنها در صورتی ممکن است که دو اثر فلک‌الافلاک و پل شکسته از آن حذف شوند، چراکه از نظر این نهاد مشورتی، این دو اثر فاقد شاخصه‌ها‌ی لازم برای ثبت جهانی‌اند و شواهد باستان‌شناسی موجود هیچ مدرکی دال بر پیوستگی تاریخی و فرهنگی آن‌ها با غارها را نشان نمی‌دهد؛ موضوعی که گویا در جلسه روز جمعه مجدداً توسط نماینده ایکوموس مطرح و بر لزوم تغییر عنوان پرونده به‌طور رسمی و حذف قلعه و پل شکسته تأکید شده بود.  

علی‌رغم تبلیغات گسترده، پرهزینه‌ و هدفمندی که توسط مدیر کل میراث استان لرستان در خصوص پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد آغاز شده بود، اما چالش‌ها و موانع این پرونده که در واقع جمع ضدین به‌شمار می‌رفت، از همان ابتدا بر همگان کاملاً آشکار بود و کنشگران میراث فرهنگی بارها درباره خطر حذف این دو اثر هشدار داده بودند، ولی متأسفانه با لجاجت و استبداد رأی گرداننده اصلی پرونده (مدیرکل میراث استان) با نگاهی غیرعلمی و خوشبینی کاذب نادیده گرفته شد. در این راستا، مدیر کل میراث استان با بی‌اعتنایی به نظر کارشناسان و متخصصان آنها را مخالفان ثبت جهانی دره خرم آباد معرفی می‌کرد. این درحالی است که گزارش اولیه ایکوموس به‌روشنی بر صحت و درستی این هشدارها مهر تأیید گذاشت: «پرونده دره خرم‌آباد، به استثنای بخش هفتم (مجموعه فلک‌الافلاک) و بخش هشتم (پل شکسته) واجد ثبت در میراث جهانی است». اما علی‌رغم گزارش شفاف و روشن نهاد مشورتی یونسکو (ایکوموس)، مسئولان میراث فرهنگی استان لرستان و مقامات وزارتخانه میراث فرهنگی مدعی شدند که پرونده خرم‌آباد به‌طور کامل در اجلاس یونسکو به ثبت خواهد رسید و از «جامعیت پرونده» دفاع ‌می‌کنند. حتی مدیرکل میراث فرهنگی استان لرستان، منتقدان را به «تسلط نداشتن به زبان انگلیسی» جهت درک گزارش ایکوموس متهم کرد و مدعی شد که یونسکو راه را برای الحاق قلعه و پل شکسته باز گذاشته است. وی همچنین در مصاحبه با خبرگزاری‌ها (از جمله ایلنا) با تکرار ادعاهای قبلی، خبر حذف این دو اثر را شایعه خواند و ادعا کرد که ایکوموس به‌طور کامل با پرونده موافقت کرده است و انتشار اینگونه اخبار را عجولانه دانست.

با وجود ادعاهای مطروحه، چهل و هشتمین کمیته میراث جهانی یونسکو (اجلاس روز جمعه بیستم تیرماه در پاریس)، کاملاً عکس آن را نشان داد، چراکه فقط بخش مربوط به «غارهای پارینه‌سنگی دره خرم‌آباد» با نظر مثبت ایکوموس به ثبت رسید و دو اثر شاخص قلعه فلک‌الافلاک و پل شکسته به‌دلیل ضعف ساختاری و محتوایی پرونده و عدم پشتوانه پژوهشی کافی از فهرست پیشنهادی کنار گذاشته شدند. در اینجا گویی «دانش انگلیسی مدیرکل و تسلط او به پیچیدگی‌ها و ظرائف پرونده‌های کاندید ثبت جهانی» نیز کارساز واقع نشد!

حال که فرصت جهانی‌شدن آثار ارزشمندی چون قلعه فلک‌الافلاک (به‌عنوان قلب تپنده شهر خرم‌آباد) و پل‌های لرستان برای مدت‌های نامعلوم و شاید برای همیشه از بین رفته است، چه کسی یا چه کسانی پاسخگوی زیان‌های مادی و معنوی مستتر در پرونده دره خرم‌آباد هستند؟ فرصت‌های تاریخی و سرمایه‌های ارزشمندی که به‌دلیل نگاه غیرعلمی و غیرکارشناسی مجموعه میراث استان از دست رفته را چه کسی پاسخ خواهد داد؟ انتظار می‌رود که شخص مدیرکل میراث استان لرستان به‌دور از هرگونه فرافکنی و نگاهی توطئه‌محور پاسخگوی زیان‌ها و ظلم‌های آشکاری که در حق مردم مظلوم و محروم استان (اتلاف منابع و بودجه)  در جریان پرونده دره خرم‌آباد روا داشتند، باشند./ انتهای پیام