“سالی که نکوست از بهارش پیداست”؛ این ضرب‌المثل را معمولاً به عنوان کنایه‌ای منفی به کار می‌برند اما امسال واقعاً بهار نیکو را از همان نخستین روزهای سال تجربه کردیم. برف و باران اگرچه مسافران نوروزی را غافلگیر کرد ولی چشمه‌های خشکیده دوباره جوشیدند و رودها سر به طغیان برداشتند و سدها پرآب شدند.
این بارش ها باعث شد در فضای مجازی اخباری دال بر اینکه دوره خشکسالی در کشور به سر آمده است، منتشر شود.
سید منصور شاهرخی نسبت به این اخبار واکنش نشان داد و در مطلبی برای پژواک لرستان نوشت:
صرفنظر ازاشتباهات علمی متن، از آنجا که انتشار اینگونه اخبار سبب تغییر گرایش ذهنی و فکری مخاطبین و اقناع نادرست آنها می گردد لذا با هدف آشکارسازی وضعیت اقلیم کشور و بخصوص زاگرس در اذهان عمومی، مطلب علمی زیر به صورت ساده به بیان واقعیت هایی در این رابطه می پردازد.
النینو و لانینا دو چرخش جوی در اقیانوس هند بین اکوادر و استرالیا هستند که در بازه بین ۲ تا ۷ سال مسیر چرخش آنها عوض می شود. عوض شدن چرخش باعث تاثیراتی برروی آب اقیانوسها شده و به تبع آن در برخی مناطق دوره های خشکسالی و ترسالی ایجاد می شود.
رابطه بین النینو و… وسایر سیگنال های اقلیمی با عناصر اقلیمی کشور و از جمله بارش مدتها است در کشور مطالعه می شود اما در نهایت می توان گفت:
هیچ رابطه معناداری بین بارش ایستگاه های کشور با رخداد النینو بدست نیامده است. اگرچه نمیتوان گفت بدون رابطه هم هستند( ولی معنادار نیست، ضمن آنکه بارش ایستگاه های جنوبشرق بیشتر با این پدیده همبستگی نشان می دهد).
مدت زمان دوره های خشک و تر مخصوصا در زاگرس متفاوت است و با توجه به اینکه در جهان( و البته ایران) حدود ۶۷ سال است ایستگاه های هواشناسی تاسیس شده اند قضاوت در مورد سیکل های بلندمدت خشک وتر ناممکن است. اما بطورکلی دوره های ۱ تا ۳ ساله خشک وتر فراوانی بیشتری در زاگرس دارند. یعنی غالبا بین هر ۱ و ۳ سال، دوره های خشک و تر جابجا می شوند که این دوره های کوچک خشک و تر در یک دوره بزرگتر خشک و تر قرار گرفته اند که بعلت کمبود آمار هواشناسی قضاوت در مورد دوره های بلندمدت ناممکن است و باید از طریق شواهد، دوره ها را استنباط نمود. مثلا مستوفی در ۶۰۰ سال پیش میگوید خرم آباد شهری است که در آن خرما فراوان می روید و یا در خرم آباد قنات داشته ایم. این نشانگر این است که دوره های کوچک خشک و تر در درون پریودهای بلندتر جا گرفته اند.
درخصوص خشکسالی اخیر کشور که حدودا ۱۷ سال است ادامه دارد نیز سالهای مرطوب در درون آن وجود دارد ولی بصورت میانگین در این ۱۷ سال بارش زیر نرمال بوده است. لذا نتیجه میگیریم که:
۱_ طول دوره های النینو و لانینا ۲ تا ۷ سال است.
۲_ رابطه معنادری بین رخداد دوره های خشک وتر با النینو در کشور بدست نیامده است.
۳_ با یک بارش بیشتر از نرمال یا یک یا چند سال خشکسالی نمی توان خروج از یک دوره خشک و تر را استنباط نمود.
به احتمال قوی با توجه به گرمایش جهانی و عقب نشینی ورتکس قطبی( تاوه قطبی) و پیشروی STHP به عرض های بالاتر هنوز خشکسالی در فاز بلند با کشور ما همراه خواهد بود که امیدواریم سناریوی مقابل آن رخ دهد.