طراحی سازمان عبارت است از فراگرد انتخاب و استقرار ساختارهایی برای دستیابی به اهداف و انجام رسالت و ماموریت های سازمان می باشد. معمولاً ساختارهای سازمانی با توجه به نظریه ها و مکاتب مدیریتی از جمله مکاتب کلاسیک، نئو کلاسیک و مکاتب نوین با در نظر گرفتن اقتضائات و تحولات محیطی در محیط‌های ثابت و پویا به سازمانها یا ساختارهای پویا و منعطف (ارگانیکی) و سازمان ها یا ساختارهای غیر منعطف و ایستا(مکانیکی) طراحی می گردند، به طوری که نظریه های کلاسیک بر ضرورت به کارگیری اصول منطقی و دقیق در سازماندهی و ایجاد سازمان های مکانیکی در محیطی نسبتاً ثابت تاکید دارد و نظریه های نئوکلاسیک و اقتضایی بر ضرورت افزایش قابلیت انعطاف پذیری ساختارهای سازمانی در محیطی ناپایدار با ایجاد سازمانهای ارگانیکی تاکید دارند. از ویژگی های سازمان‌های ارگانیکی می توان اختیارات غیر متمرکز با میزان استفاده کمتر از قواعد و رویه‌های جاری یا همان بوروکراسی، حیطه کنترل گسترده، استفاده زیاد از تیم های کاری و شیوه ایجاد هماهنگی رسمی و شخصی را بر شمرد. اما میزان اختیارات متمرکز، بوروکراسی شدید، حیطه کنترل محدود، استفاده کمتر از تیم های کاری و گروه ها و شیوه ایجاد هماهنگی رسمی و غیر شخصی از ویژگی های بارز سازمانهای مکانیکی است.

همان طوری که توضیح داده شد سازمان های مکانیکی برای محیط های ثابت و پایدار مناسب هستند، اما در صورت بروز تغییرات و یا نامطمئن بودن محیط پیرامون خود، با دشواری ها و مشکلاتی مواجه می شوند و ممکن است از صحنه رقابت حذف گردند. اما ساختار های ارگانیکی برای وضعیت های پویا، ناپایدار و متلاطم مناسبند و خود را با محیط وقف می دهند و همیشه در حال بروزآوری، آپدیت شدن و تاب آوری در مقابل تهدیدات و تغییرات رقبا می باشند.

امروزه در عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات و یا به تعبیری در عصر انفجار اطلاعات قرار داریم و تمام کشورها، سازمان ها و ارگانهای دولتی و خصوصی و سیستم های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به نوعی در محیطی نامطمئن و کاملاً رقابتی در حال رقابت با هم دیگر و بررسی نقاط قوت و ضعف محیط داخلی و فرصت ها و تهدیدهای محیط خارجی خود جهت مرتفع نمودن ضعف های محیط داخلی و کاهش تهدیدات محیط خارجی و استفاده از نقات قوت محیط داخلی و فرصت‌های محیط خارجی جهت رسیدن به اهداف، رسالت و ماموریت های خود می باشند.

در چنین شرایطی به نظر می رسد برای اینکه نسبت به سایر کشورهای پیشرفته، ارگانها و سازمانهای دولتی و خصوصی، ما هم از قافله رشد و توسعه عقب نمانیم، لازم است دولت با استفاده از کارشناسان، متخصصین و نخبگان علم مدیریت نسبت به اصلاح و تغییر ساختار های سازمانی متناسب با تغییرات محیطی و انتظارات مردم اقداماتی عاجل و ضربتی انجام دهد. در غیر اینصورت و با داشتن چنین ساختارهایی ایستا که برای محیط های ثابت طراحی شده اند، سازمان های ما توان رقابت با دیگر سازمان های مشابه خارجی رقیب را ندارند و در مرتفع نمودن انتظارات و خواسته های مردم نیز ناتوان و عاجز می باشند.

با این وضعیت انتظار می رود علاوه بر تغییر ساختار ها، از ساختارهای ایستا (مکانیکی) به ساختارهای پویا (ارگانیکی)، اصل تفکیک قوای منتسکیو نیز باید به اجرا درآید و هر قوه در امور داخلی قوای دیگر دخالت ننماید، تا هر یک از قوای سه گانه کشور به راحتی و به دور از هرگونه مداخله به وظایف خود عمل نمایند و نسبت به عملکرد خود پاسخگو باشند. در حالی که در کشور ما با گذشت چهار دهه از عمر خود، هم ساختارهایش متناسب با تغییرات محیطی تغییر نکرده است و هم اصل تفکیک قوا و بکارگماردن نیروهای علمی، متخصص، توانمند و کاربلد با کارایی، اثربخشی و بهره وری بالا رعایت نگردیده است و نتیجه آن بعد از چهل سال، بی نظمی، بی دقتی، بی کفایتی و عدم پاسخگویی مدیران و همچنین افسار گسیختگی در تمام حوزه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که در سطوح مختلف مدیریتی کشور به وضوح دیده می شود و کاملا مشهود است./انتهای پیام