بر سر راه نورآباد به همدان، در دامنه کوه گرین، چشمه بسیار بزرگی قرار دارد که در ایران بی همتاست. این چشمه در واقع سرچشمه رود سیمره است که در خوزستان کرخه نامیده می شود.
نام این چشمه یا سراب که در فارسی امروزی «گاماسیاب» ریشه در اعماق تاریخ ایران دارد و در واقع برگرفته شده از یکی از اساطیر کهن ایران است. یعنی اسطوره گا ماسی آو، از سه کلمه فارسی باستان« گا» به معنای گاو و « ماسی» به معنای ماهی و  «آو» به معنای آب است.

جالب است که در گویش زبان امروزی لکی و کردی که بازمانده زبان فارسی کهن به شمار می آیند، دقیقا واژه گاماسی آو به معنای گاو ماهی آب است. اما گاو ماهی آب به چه معناست؟ و اصولا چرا نام این چشمه گاو ماهی گذاشته اند؟

لازم به توضیح است نام بسیاری از مکان های جغرافیایی و تاریخی ایران و لرستان ریشه در فرهنگ و اسطوره های دوران باستان دارد. بنابراین با کمک علم زبان شناسی، تاریخ و اسطوره شناسی می توان به درک معنا و مفهوم این اسامی پی برد. بنا به نوشته «آلبرت جوزف کارنوی» در کتاب اساطیر ایرانی: «بر اساس یک اسطوره ایران باستان گاو ماهی یک ماهی غول پیکر و افسانه ای بوده است که در تمام آبها و دریاها وجود داشته است. هنگامی که این ماهی بانگ برمی آورد، همه ماهی ها باردار می شوند و همه موجودات زیانکار دریایی دچار سقط جنین می گردند. »(۱)

با توجه به آنچه گفته شد، گاماسی آو در اندیشه و باور مردمان ایران باستان، نام یک موجود خیالی و افسانه ای بوده است همچون دیگر موجودات خیالی و اساطیری چون انواع دیوها، مردآزماها، پری ها، جن، بختک، آل و… که در زندگی و حیات انسان ها، جانوران و موجودات دخالت می کردند و آنها را تحت تاثیر قرار می داده اند. این موجودات هم از نظر ظاهری هم از نظر ویژگی های خلقی اغلب یا تک بعدی بودند یا ترکیبی، یا مفید بودند یا مضر یا ترکیبی از این دو و به شکل موجوداتی ترکیبی نیمی حیوانی نیمی انسان یا ترکیب دو حیوان مثل ترکیب شیر بالدار، اسب بالدار، نیمی گاو نیمی ماهی یا نیمی ماهی نیمی انسان و… تجسم می شده اند.

پاورقی
۱-آلبرت جوزف کارنوی، اساطیر ایران، ترجمه احمد طباطبایی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۳،ص۴۲